Wanneer conservatieve behandelingen, bestaand uit oefentherapie en mobilisatie, niet meer voldoende zijn om kniepijn bij gevorderde artrose te verlichten, kan een knieprothese uitkomst bieden. Dit bespreek je samen met je orthopedisch chirurg.
Er zijn twee hoofdtypen knieprotheses: de halve (partiële) en de totale knieprothese (TKP). Beide hebben als doel de kwaliteit van leven te verbeteren door pijn te verminderen en mobiliteit te herstellen.
Halve knieprothese
Een halve knieprothese, ook wel unicompartimentele knieprothese genoemd, is geschikt voor patiënten waarbij slechts één helft van de knie is artrotisch is.
De voordelen van een halve knieprothese zijn dat de ingreep minder invasief is dan bij een TKP, waardoor het herstel vaak sneller gaat. Daarnaast behoud je meer van je eigen botweefsel.
Een halve knieprothese is geschikt voor mensen met artrose in slechts één compartiment van de knie én wanneer je knie verder stabiel is met o.a. intacte kruisbanden
Totale knieprothese (TKP)
Een TKP wordt geplaatst wanneer meerdere delen van de knie zijn aangepast door artrose of andere kraakbeen-gerelateerde aandoeningen. Het is een geschikte ingreep wanneer je ernstige pijn en bewegingsbeperkingen ervaart.
Fysiotherapeutische revalidatie na halve knieprothese
Fysiotherapie begint meestal in de eerste week na de operatie. De fysiotherapeut komt vaak al op de dag van de operatie langs om de eerste oefeningen door te nemen.
Hoewel de prothese technisch gezien direct volledig belastbaar is, wordt een geleidelijke opbouw dmv krukken aanbevolen om het genezingsproces te ondersteunen. Dit geeft de wond en omliggende weefsels de kans om te herstellen. Vervolgens wordt de belasting stapsgewijs verhoogd tot 100%. De snelheid waarmee het gebruik van krukken wordt afgebouwd, is afhankelijk van individuele factoren zoals pijn, zwelling, spierkracht en coördinatie.
Het doel is om geleidelijk terug te keren naar dagelijkse activiteiten zonder hulpmiddelen, terwijl je knie optimaal functioneert.
Revalidatie na een halve knieprothese verloopt doorgaans sneller dan bij een TKP. In de eerste twee weken ligt de focus op pijn- en zwellingsvermindering, het verbeteren van de mobiliteit en het starten met lichte oefeningen. Van week 3 tot 12 wordt de therapie geïntensiveerd met belaste oefeningen, looptraining zonder hulpmiddelen en kracht- en stabiliteitsoefeningen. Ook wordt er aandacht besteed aan ADL- en arbeidsgerichte training.
Patiënten kunnen meestal na 2-3 weken weer zwemmen (mits de wond dicht is), na 6 weken fietsen en autorijden, en vaak al na 4-6 weken (gedeeltelijk) terugkeren naar werk.
Fysiotherapeutische revalidatie na TKP
Fysiotherapeutische revalidatie is essentieel voor een voorspoedig herstel na een TKP. De behandeling begint vaak binnen enkele dagen na de operatie en richt zich op het verbeteren van de mobiliteit, spierkracht en het looppatroon.
Voorafgaand aan de ingreep is het belangrijk om goed in beweging te blijven om de conditie te behouden en oefeningen te doen om de spierkracht te optimaliseren. Direct na de operatie starten oefeningen in bed, gevolgd door lopen met hulpmiddelen en traplopen.
Na ontslag uit het ziekenhuis kan je bij FysioDomstad terecht voor je revalidatie, aangevuld met oefeningen thuis.
Gemiddeld duurt het revalidatietraject een half jaar tot een jaar. Bij pijn, zwelling en stijfheid wordt het belastingsniveau aangepast, maar de fysiotherapie mag niet gestopt worden.
De fysiotherapeutische revalidatie na een TKP bestaat uit verschillende fases, die per patiënt verschillen in tijd en doelen. De eerste fase start direct na de operatie, waarbij je weer leert lopen met twee elleboogkrukken om pijn en zwelling te minimaliseren. De doelstellingen in deze fase zijn volledige strekking, buiging van 90° tot 100°, het trainen van bovenbeenspier-activiteit en een normaal looppatroon met behulp van één of twee krukken.
In de tweede fase ligt de focus op het verbeteren van de kracht, mobiliteit, positiezin (proprioceptie) en stabiliteit. Deze fase duurt gemiddeld 3 tot 5 maanden.
In de derde fase, op de lange termijn, is de revalidatie gericht op terugkeer naar beweegactiviteiten in het dagelijkse leven en sport. Hierbij worden verschillende factoren geïntensiveerd, zoals stabiliteit en spierkracht, om uiteindelijk te kunnen deelnemen aan dagelijkse of sportspecifieke activiteiten.
Sporten met een partiële of hele knieprothese
Pas als je in staat bent om alle normale dagelijkse bezigheden weer op te pakken, en de benodigde fysieke capaciteiten hebt herwonnen, is het verantwoord om te starten met sporten. Eerst moet het lichaam volledig hersteld en klaar zijn voor de belasting van sportactiviteiten. Je spierkracht, dynamische stabiliteit van het been en de algehele fysieke conditie moet op een voldoende niveau zijn om veilig en effectief te kunnen sporten.
Er zijn wel wat factoren waarmee je rekening mee moet houden. Bij FysioDomstad zijn wij gespecialiseerd in sporters en kunnen je daarom optimaal begeleiden in je revalidatie.
Helaas wordt er afgeraden van hoge impact sporten zoals, voetbal, hockey, andere balsporten, hardlopen en vechtsporten. Echter zijn er ook sporten die juist worden aanbevolen om de functie van je knie te houden. Hieronder vallen o.a. fitness, golf, tennis, fietsen en wandelen.
